"Dat moment vlak voordat je het podium op moet... je hart bonkt in je keel, je handen worden klam en die ene zin die je zo goed had ingestudeerd lijkt compleet verdwenen. Herkenbaar? Je bent zeker niet de enige! Plankenkoorts, die ongenode gast die menig spreker, muzikant of performer parten speelt. Maar waarom overvalt dit gevoel ons en welke 'overlevingsstrategie' heb jij onbewust ontwikkeld?" 

Plankenkoorts?

Waarom krijgen we plankenkoorts? Kunnen we dit niet gewoon overslaan? Nee helaas niet. Plankenkoorts betekend dat het lichaam een stress reactie ervaart, help we gaan iets spannends doen. Dat betekend mogelijk, GEVAAR en dus brengt ons lijf ons in opperste staat van paraatheid. Hartslag omhoog, check, hart in de keel, check, overmatig zweten, check, bloeddruk omhoog, check, spierspanning omhoog, check, verhoogde ademhaling, check, hyper alert, check, je kunt niet meer nadenken, check, angst en of paniek, check slappe benen, check, etc.

Allemaal uitingen van stress in het lichaam, want je gaat iets doen wat je nog nooit eerder gedaan hebt. Of misschien heb je wel eerder op een podium gestaan of voor een groep maar is het dit keer om wat voor reden dan ook heel anders. Je doet voor het eerst auditie, het is een lastig publiek, je wilt het beter doen dan de vorige keer, het is in een andere taal, het is een nieuw stuk/presentatie etc. Allemaal redenen waarom je nu meer plankenkoorts kunt ervaren en misschien eerder niet of minder. Het kan ook zijn dat je altijd al podiumvrees hebt gehad en het nooit meer is weg gegaan. 

Hoe reageren mensen met plankenkoorts?

Er zijn verschillende manieren waarop mensen met zenuwen of faalangst omgaan. Als een lijf in stress is kiezen we voor de overleving of te wel de survival modus: fight, flight, freeze of fawn. 

Fight

'Mag het wat langzamer? We verstaan je niet.’ Hoe vaak ik dit wel niet gehoord heb. Wat een horror. Nog een keer de tekst vertellen. Ik sta hier zo mijn best te doen, waarom moet er dan zo’n irritant mens erdoorheen roepen dat het langzamer moet? Ik praat toch langzaam.

Fight, de vechtmodus, deze mensen gaan als een sneltrein door hun optreden, dwars door de zenuwen. Ze ratelen, verhogen hun tempo, kijken veel op het scherm of papier, zeggen veel ‘eh’, hebben een hoge lichaamsspanning, maken geen contact met hun publiek, hyperventileren of houden hun adem vast en halen opgelucht de eindstreep. Vaak weten ze niet meer wat ze precies verteld of gedaan hebben en zijn vooral blij dat het achter de rug is. En het publiek? Zij hebben vaak maar de helft van je performance/presentatie etc meegekregen en blijven met vragen zitten. 

Flight

Mensen die in de flight gaan of te wel de vluchtmodus, kiezen voor het hazenpad. Ze saboteren zichzelf om niet het podium op te hoeven. Schuiven een collega of iemand anders naar voren, geven zich op voor kleine of zo kort mogelijke rollen of taken, bagatelliseren hun talent of kunnen zodat ze niet in de kijker hoeven te staan, zijn ziek op de dag van de presentatie/uitvoering etc. Kortom ze doen alles om maar niet het podium op te hoeven of er zo snel mogelijk weer vanaf te zijn.

Freeze

Dan zijn er nog mensen die letterlijk bevriezen als ze op het podium staan, de Freeze. Ze hebben zich tot de puntjes voorbereid, alles bij de hand. Maar op het moment dat ze op het podium staan staat de wereld stil. Het hoofd is volkomen leeg en ze weten niet meer hoe of waar te beginnen. Stammelen, stotteren, schuifelen, zachtjes praten, staren, spierspanning, stokkende ademhaling allemaal tekenen van bevriezing. Vaak is er een redder. Iemand van de organisatie of een collega die deze bevriezer uit zijn lijden verlost door hem of haar weer op het juiste spoor te zetten of het misschien zelfs over te nemen. De bevriezer verlaat gedesillusioneerd het podium, in schok en zich vaak zichzelf verwijtend dat hij het niet heeft waar kunnen maken.

Fawn

De 4e categorie mensen hebben de voorkeur voor Fawn, de pleasers. Zij hebben geleerd om hun eigen gevoelens uit te schakelen en in plaats daarvan de behoeften van andere mensen voorop te stellen. Wanneer de groep oké is is het gevaar voor deze mensen onder controle. Wanneer deze mensen last hebben van plankenkoorts zullen ze elk mogelijk risico op uitsluiting van de groep vermijden. Ze gaan dus voor safe. Ze gebruiken materiaal die door een collega wordt aangeraden, of een houding, een stem, kleding etc. Ze nemen elk advies gretig aan of checken eerst alles meermaals bij diverse collega’s, vrienden of familie voordat ze een besluit nemen en dan nog zullen ze zich onzeker blijven voelen. Hoe vond je het gaan? Tja, ik weet het niet, wat vond jij ervan? Vind degene met wie ze praten het goed, dan vinden deze mensen het ook goed, hoewel ze waarschijnlijk blijven doorvragen tot ze iemand met een punt van kritiek hebben gevonden.

Wat voor overlevingsstrategie heb jij?

Herken jij je in een of meerdere van deze categorieën? Wees mild voor jezelf je kunt er niets aan doen, het is een onbewuste reactie van het lichaam op stress. Waardoor je achteraf denkt waarom doe ik dat nou? Kan dat niet anders? Want ja al deze mensen staan op het podium maar wordt er ook plezier beleefd? Nee het is letterlijk overleven. En overleven dat doen we in tijden van nood, in oorlog en armoede. Op het podium heb je dat niet nodig. Hier mag je stralen, genieten en plezier hebben. Want als je dat doet krijgt het publiek wat het wil, inspiratie, kennis, vervoering wat je doel ook maar is. En dat is waar het om draait vanuit jouw persoonlijk kracht je plek innemen op het podium. Zenuwen zijn er maar nemen je niet meer over. De koorts is weg, de planken blijven en het plezier is gearriveerd. 

Koortsvrij worden? Lees hier alvast een paar tips of plan een vrijblijvend kennismakingsgesprek. In een half uurtje weet je hoe ik je van jouw specifieke koorts kan afhelpen.